Hastalıklar ve Aile Sorunları
Hastalık,Sağlık ve Aile Sorunları
Hastalık, sağlık sorunları ya da önemli organ kaybı ve operasyonlar aile için yabancı, tanınmadık, baş edilmesi zor olabilecek durumlar yaratır. Bireyler değişik düzeylerde alışkanlık, tutum ve davranışlarını değiştirmek zorunda kalır. Aile üzerine ek bir stres yüklenir.
Aileden birinin ciddi, geri dönüşsüz bir sağlık sorunu, örneğin organ veya işlev kaybı söz konusu olduğunda, aslında aile için baş edilmesi gereken bir kriz, kaos ortamından söz etmek mümkündür. Sağlığını kaybeden kişinin, kaybına bağlı yas duygularını yaşayabilmesi, diğer üyelerin ona olan yaklaşımlarıyla da ilgilidir.
Aileler sağlık Sorunları olduğunda Nasıl Baş Ederler?
Sağlık ya da organ kaybı, bunun ani veya kronik, süreğen olup olmaması baş etmeyi zorlaştırıp kolaylaştırabilir. Kronik sağlık sorunları yaşayan kişi kadar, özellikle bakım hizmeti verenler açısından da oldukça zorlayıcıdır.
Aileler de tıpkı bireyler gibi, ani gelişen, travmatik etki gücünde olabilen, beklenmedik, öngörülmemiş durumlarda önce şok tepkisi yaşarlar. Kaosa girerler. Mevcut durum içsel ve ilişkisel dengeyi bozmuştur.
Şok ve kaos sonrasında karmaşıklaşan duygu ve düşünceler oldukça yoğun olup, kabullenilmesi zor olarak algılanıp, yaşanır. Örneğin, bir trafik kazası sonucu yaşanan sakatlık, bebeğin özürlü olduğunun öğrenilmesi, ağır bir hastalık tablosunun ortaya çıkması gibi durumlar şaşkınlık yaratır. Olağan başa çıkma becerileri yetersiz kalabilir.
Sonrasında inkar ve reddetme denilen evre yaşanır. Kaos ve şok yaratan, baş edilmesi zor olan durum veya olgu ne ise, inkar edilip, yok sayılmaya çalışılır. Panik, endişe bütün aileyi etkileyebilir.
Ancak sonra, kabullenme evresi de denilen daha iyileştirici olan evre gelir. Kabullenme evresi her aile üyesi için farklı zaman özellikleri gösterir.
Kabullenme aşamasında artık gerçek kabul edilip, yeni duruma nasıl uyum yapılabileceği araştırılır. Bu süreçte, aile bütün kaynaklarını seferber etmeye çalışabileceği gibi aile içinde çatışma ve ayrılıklar da gelişebilir.
Yeni duruma uyum sağlanması ve üstesinden gelinmesi herkesin uyum ve adaptasyon yapma becerilerini zorlar. Bazı üyeler uyum sağlamakta zorlanmazken, bazıları bunu başaramayabilir.
Fiziksel /Ruhsal Sağlık Sorunlarında Aile Terapileri İşe yarar mı?
Önemli sağlık sorunları, organ veya işlev kayıpları, kronik hastalık gibi aile için zorlayıcı durumlarda, sorunla baş etmeyi güçlendirmek üzere kısa süreli aile destek yaklaşımları etkili olmaktadır.
Ailenin sorunla baş çıkmasına yardım edecek kaynaklarının farkına vardırılması, olumlu ve güçlü yanların desteklenmesi için çalışılır. İşe yarayan ve yaramayan davranış ve düşünceler gözden geçirilir.
Ailenin gerçekleştirilebilir yeni hedefler yaratmasına yardım edilir. Aile üyelerinin yeniden kendilerine ve birbirlerine güvenmesine önem verilir. Umut yaratma ve yaşama tutunma becerileri desteklenir.
Diğer yandan yeni gelişen, ortaya çıkan duruma yönelik bilgilendirme çalışması yapılır/ yaptırılır. Hastalık ya da durum ile nasıl baş edileceğinin anlaşılması için durumun tanınması, bilgilenilmesi gereklidir.
Psikiyatrik Bozukluklarda/ Hastalıklarda Aile Terapilerinin Faydaları
Psikiyatrik bozukluklarda, ailelere; bozukluk ya da hastalıkla ilgili Psikoeğitim verilmesi önerilmektedir. Olumsuz davranışların pekiştirilmesi ya da zayıflatılmasında, aile üyeleri bazen yardımcı terapist işlevini üstlenebilmektedir. Araştırmalar, aileye yönelik verilen eğitim ve desteklerin, hastalığın iyileşmesine katkı sağladığı, tekrarlanma olasılığını azalttığı yönündedir.
Psikiyatrik sorunlarda ise, aile üyelerinin desteği yada tutumu, hastanın ilaçlarını düzenli kullanmasını, iyileşmeye olan güvenini, inancını doğrudan etkiler. Destekleyici ve kabullenici bir ortam, hastaların iyilik haline katkıda bulunurken bazı durumlarda hastalığı artırıcı da olmaktadır. Örneğin; suçlayıcılığın çok yoğun olduğu bir ortamda, depresyonun iyileşme şansı azalır.
Bazen de ailenin olumsuz denebilecek alışkanlıkları hastalığı yaratır. Özellikle, Obsesif Kompulsif Bozukluktaki takıntılar öğrenilme özelliğine sahiptir. Ya da kaygı ve öfke ile nasıl baş edileceği de ailenin öfke ve kaygı, korku gibi duygulara nasıl yaklaştığıyla ilgili olabilmektedir.