NÖROPSİKOLOJİK TESTLER NEDİR?

Nöro psikoloji: Beyin ile Zihinsel işlevler ve davranış arasındaki ilişkiyi inceleyen bir bilim dalıdır.

NeuropsychologicalNöropsikoloji; Dikkat, Bellek, Konuşma, Vizyospasyal işlev, Davranış vs gibi zihinsel işlevleri testlerle değerlendiren, gerektiğinde rehabilitasyon için uğraşan; Psikoloji, Nöroloji ve Psikiyatri bilimlerinin ortak bir alanıdır. Kognitif (zihinsel) sorunu olan danışan veya hastaların nöropsikolojik yönden tanı ve rehabilitasyonları dünyada ve ülkemizde son yıllarda oldukça önemsenmekte ve gelişme göstermektedir.

Bu bilim dalını, klinik nöropsikoloji ve deneysel nöropsikoloji olarak ikiye ayırmak mümkündür. Klinik nöropsikolojide, davranış değişikliklerinin psikolojik testlerle tespit edilerek ölçülmesi önemlidir. Bu sayede tanıya ilişkin bir çok soruya cevap verebilmek mümkündür (Demansiyel bir sendrom veya tipinin belirlenebilmesi, kognitif yıkımın fokal veya yaygın olup olmadığının belirlenmesi gibi). Bunun yanı sıra, hastalığın seyrinin izlenebilmesi ve rehabilitasyona uygun olup olmadığının objektif bir biçimde belirlenebilmesi de ancak nöropsikolojik değerlendirmeyle mümkün olabilmektedir.

Deneysel nöropsikoloji ise araştırmaya yöneliktir. Beynin sağ ve sol yarımküreleri, bunların ön ve arka bölgelerinin çeşitli yetenekler ve bilişsel işlevleriyle özelleşmeleri göz önünde tutularak yapılan araştırmalar yanında, ayrık beyin çalışmaları ve Wada testi gibi özel tekniklerle yapılan araştırmalar da deneysel nöropsikolojinin ilgi alanı içerisinde yer almaktadır ( Öktem, 1994; s.35).

BİR NÖROPSİKOLOJİK DEĞERLENDİRME’DE

İNCELENMESİ GEREKEN KOGNİTİF FONKSİYONLAR

  • Şuurluluk
  • Oryantasyon
  • Dikkat ve dikkatini sürdürme (Verbal-Nonverbal)
  • Lisan (Konuşma-anlama-tekrarlama-isimlendirme-okuma-yazma-afektif yön)
  • Praksi
  • Bellek (Verbal-nonverbal-mantıksal )
  • Vizyospasyal işlev ve konstrüksiyon
  • Frontal aks (Yürütücü işlevler) kategori oluşturma, kategoriyi devam ettirebilme, perseverasyon, mental kontrol, kategorik verbal akıcılık, leksikal akıcılık, planlama, kurulumu sürdürme, risk alma davranışı, karar verme süreci, sonuç çıkarma, ödül algılama, uygunsuz cevap inhibisyonunu yapmakta güçlük vs..
  • Planlama, kurulumu sürdürme,
  • Yüksek kortikal fonksiyonlar (soyut düşünme, yargılama vs.)

Elika Psikoloji’de;

  • Alzheimer ve diğer Demans hastalığında (demans tipinin ve derecesinin belirlenmesinde)
  • Diğer unutkanlık şikayetlerinde,
  • Diğer kognitif (zihinsel) fonksiyon bozukluklarında,
  • Dikkat ve dikkatini sürdürme güçlüklerinde ve
  • Çocukların gelişim düzeylerinin ve şikayetlerinin nöropsikolojik testlerle değerlendirilerek tespit edilmesi mümkündür.

Nöropsikolojik Testler ve Demans değerlendirmesi için;

  • Unutkanlıkların artmaya başlaması,
  • Dalgınlık, günlük işleri yapmakta güçlük,
  • Konuşurken ne söyleyeceğini unutma,
  • Sık sık eşyalarını kaybetme, aradığı eşyaları bulamama,
  • Eskiden olduğundan daha sinirlilik, bir anda parlama,
  • Kişilikte değişiklikler; farklı biri gibi olma,
  • Güvensizlik, sorumluluktan kaçınma ve
  • Evinin yolunu bulamama, farklı mekanlara gidildiğinde kaybolma veya şaşkınlık yaşama, durgunlaşma gibi sorunlarınızda başvurulabilir.

NÖROPSİKOLOJİK TESTLER İÇİN YAPILAN

İŞLEMLER NELERDİR?

Yetişkin Değerlendirmesi

  • Entellektüel (IQ) değerlendirme
  • Dikkat ve dikkatini sürdürme yeteneğinin değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu
  • Bellek değerlendirmesi ve rehabilitasyonu
  • Görsel uzamsal yeteneklerin (vizyospasyal işlev ve konstrüksiyon) değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu
  • Baskın hemisfer değerlendirmesi (görsel, motor, dil)
  • Dil işlevlerinin değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu (Afazik hastalarda)
  • Yürütücü (Frontal) işlevlerin değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu
  • Disleksi değerlendirmesi ve rehabilitasyonu

Çocuk değerlendirmesi

  • Entelektüel (IQ) değerlendirme
  • Gelişim değerlendirmesi (İnce motor, kaba motor, dil ve sosyal) ve rehabilitasyonu
  • Dikkat ve dikkatini sürdürme yeteneğinin değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu
  • Bellek değerlendirmesi ve rehabilitasyonu
  • Görsel uzamsal yeteneklerin (vizyospasyal işlev ve konstrüksiyon) değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu
  • Baskın hemisfer değerlendirmesi (görsel, motor, dil)
  • Dil işlevlerinin değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu (Afazik hastalarda)
  • Yürütücü (Frontal) işlevlerin değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu
  • Disleksi değerlendirmesi ve rehabilitasyonu

PSİKOLOJİ-NÖROPSİKOLOJİ de UYGULANAN TESTLER Yetişkinler için;

Entellektüel Kapasite (IQ)

  • Weshsler Yetişkinler İçin Zeka Ölçeği (WAIS Zeka Testi)
  • Ctoni Zeka Testi,
  • Cattel Test
  • Alexander Pratik Zeka Testi
  • Kent EGY Test

Demans Tarama Ölçekleri

  • MMSE
  • Montreal Cognitive Assessment (MOCA)
  • Global Yıkım Ölçeği (GYÖ)
  • Blessed Demans Skalası
  • ADAS- COG
  • İşlevsel Faaliyetler Anketi (FAQ)

El Tercihi

  • Edinburg El Tercih Testi,
  • Harris el lateralizasyon testi

Dikkat Ve Dikkatini Sürdürme Yeteneği

  • Digit Span Test (Sözel)
  • Corsi Block Test (Görsel)
  • Asansör Testi
  • D2 Test
  • KVT Test
  • Continu Performans Testi (CPT)
  • CTAM
  • Reaksiyon zamanı testi

Bellek

  • Sözel Bellek Süreçleri Testi (Sözel)
  • WMS Hikaye Belek Testi (Mantıksal)
  • WMS Görsel Bellek (Görsel)
  • REY Kelime Listesi Öğrenme Testi (Sözel)
  • Rey Karmaşık Figür Testi (Görsel)
  • Drilled Word Span Test (Sözel)
  • Üç Kelime Üç Şekil Testi (Görsel-Sözel)
  • Ardışık İpuçlu hatırlama testi
  • Pasat Test
  • Görsel Bellek Süreçleri Testi (görsel)

Vizyospasyal İşlev Ve Konstrüksiyon Yeteneği

  • Çizgi Yönünü Belirleme Testi
  • Benton Yüz Tanıma Testi,
  • Waıs Küp Desen Alt Testi
  • Çizgi İkiye Bölme Testi
  • Kibrit Çöpü Desen Testi
  • Kohs Küp Desen Testi
  • Küp Çizim Testi
  • Warington yüz Tanıma Testi
  • Topografik hafız testi

İhmal

  • Görsel İşitsel Dokunsal İhmal Testi
  • Cansellation Test

Sol Hemisfer Fonksiyon testleri

  • Konuşma Değerlendirmesi
  • Anlama Değerlendirmesi
  • İsimlendirme Değerlendirmesi
  • Tekrarlama Değerlendirmesi
  • Okuma Değerlendirmesi
  • Yazma Değerlendirmesi
  • Okuduğunu Anlama Değerlendirmesi
  • BNT Test (İsimlendirme)
  • Kurabiye Hırsızları (Konuşma)
  • Boston Diagnostik Afazi Testi (BDAE Modifiye)
  • Token Test (Anlama)
  • Piramit Ve Palmiye Ağacı Testi
  • Praksi Testleri

Yürütücü (Frontal) İşlevleri

  • Wiskonsın Kart Eşleme Testi
  • Stroop Test
  • Verbal Akıcılık Testleri
  • KAS Test
  • Luria Ardışık El Hareketleri
  • Luria Ardışık Çizim Testi
  • Üç İlmik Çizim Testi
  • Saat Çizim Testi
  • Mental Kontrol Testi
  • Trail Making Test
  • Londra kulesi testi
  • İowa Kumar Testi
  • Go-No-Go
  • Frontal davranış Envanteri (FBI)
  • Nöropsikiyatrik Envanter (NPI)
  • Görsel Sözel Test
  • Zihin Kuramı Testi -The Eyes Test (Göz Testi)
  • Standart Progresif Matriks Test

Kişilik

  • MMPI
  • SCL 90-R
  • Beck Depresyon Ölçeği
  • STAİ Sürekli Ve Durumsal Anksiyete Ölçeği
  • Mizaç ve Karakter Envanteri (TCI)
  • Geriatrik Depresyon Ölçeği (GDÖ)

NÖROPSİKOLOJİ de UYGULANAN TESTLER (Çocuklar için)

Entellktüel Kapasite(IQ)

  • Weshsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC-R Zeka Testi)
  • Ctoni Zeka Testi,
  • Cattel Test
  • Alexander Pratik Zeka Testi
  • Kent EGY Test
  • Bir İnsan Çiz Testi

Gelişim

  • Denver II Gelişim Testi
  • Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE)

El Tercihi

  • Edinburg El Tercih Testi
  • Harris el lateralizasyon testi

Dikkat Ve Dikkatini Sürdürme Yeteneği

  • Digit Span Test (Sözel)
  • Corsi Block Test (Görsel)
  • Asansör Testi
  • D2 Test
  • KVT Test
  • Continu Performans Testi (CPT)
  • CTAM
  • Reaksiyon zamanı testi

Bellek

  • Sözel Bellek Süreçleri Testi (Sözel)
  • WMS Hikaye Belek Testi (Mantıksal)
  • WMS Görsel Bellek (Görsel)
  • REY Kelime Listesi Öğrenme Testi (Sözel)
  • Rey Karmaşık Figür Testi (Görsel)
  • Drilled Word Span Test (Sözel)
  • Üç Kelime Üç Şekil Testi (Görsel-Sözel)
  • Görsel Bellek Süreçleri Testi (görsel)

Vizyospasyal İşlev Ve Konstrüksiyon Yeteneği

  • Çizgi Yönünü Belirleme Testi
  • Benton Yüz Tanıma Testi,
  • Waıs Küp Desen Alt Testi
  • Çizgi İkiye Bölme Testi
  • Kibrit Çöpü Desen Testi
  • Kohs Küp Desen Testi
  • Küp Çizim Testi

İhmal

  • Görsel İşitsel Dokunsal İhmal Testi
  • Cansellation Test

Sol Hemisfer Fonksiyon testleri

  • Konuşma Değerlendirmesi
  • Anlama Değerlendirmesi
  • İsimlendirme Değerlendirmesi
  • Tekrarlama Değerlendirmesi
  • Okuma Değerlendirmesi
  • Yazma Değerlendirmesi
  • Okuduğunu Anlama Değerlendirmesi
  • BNT Test (İsimlendirme)
  • Kurabiye Hırsızları (Konuşma)
  • Boston Diagnostik Afazi Testi (BDAE Modifiye)
  • Token Test (Anlama)
  • Piramit Ve Palmiye Ağacı Testi
  • Praksi Testleri

Yürütücü (Frontal) İşlevleri

  • Stroop Test
  • Verbal Akıcılık Testleri
  • KAS Test
  • Luria Ardışık El Hareketleri
  • Luria Ardışık Çizim Testi
  • Üç İlmik Çizim Testi
  • Saat Çizim Testi
  • Mental Kontrol Testi
  • Trail Making Test
  • Londra kulesi testi
  • İowa Kumar Testi
  • Go-No-Go
  • Standart Progresif Matriks Test

Kişilik

  • Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği
  • Ev Ağaç İnsan Çizim Testi
  • Diğer Davranış Ölçekleri

Kaynak;

Uzman Psikolog (Nöropsikolog) – Cahit Keskinkılıç